Op de lange termijn kunnen woningcorporaties niet genoeg huizen bouwen en verduurzamen om aan hun maatschappelijke taak te voldoen. De inmiddels omstreden verhuurdersheffing brengt ze financieel in de problemen. Dat blijkt uit een onderzoek dat drie ministeries en koepelvereniging Aedes hebben laten doen in opdracht van de Tweede Kamer.
Het rapport van bureau ABF Research, dat vanmiddag door het kabinet naar de Kamer is gestuurd, bevat een stevige boodschap aan de politieke partijen: er moet jaarlijks extra geld worden vrijgemaakt om de broodnodige sociale huurhuizen te blijven bouwen, woningen gasvrij te maken of de huren niet te hard te laten stijgen. De kosten stijgen nu te hard ten opzichte van de huuropbrengsten.
Of de huren moeten omhoog en daar zijn we mordicus tegen
René Scherpenisse, bestuur Aedes
Om de lange wachtlijsten voor een sociale huurwoning te verkleinen, zijn tot 2035 naar verwachting 378.400 woningen extra nodig, gemiddeld 25.000 huizen per jaar. Dat is een sterke toename ten opzichte van de 14.000 woningen die in laatste jaren zijn gebouwd. ,,Als er niks aan onze financiën gebeurt, gaan we alleen maar minder huizen bouwen dan nu”, zegt René Scherpenisse namens het bestuur van Aedes, de koepelorganisatie van alle corporaties. ,,Voor alle woningzoekenden zou dat nog langere wachttijden betekenen en qua verduurzaming zouden we ons niet aan de afspraken van het Klimaatakkoord kunnen houden. Of de huren moeten omhoog en daar zijn we mordicus tegen. De sociale woningbouw is in gevaar. Sommige corporaties komen al in 2024 in de problemen en vanaf 2028 bijna allemaal.”
Verhuurdersheffing
Het prijskaartje voor het kabinet is behoorlijk. Er is tot 2035 een tekort van 30 miljard euro, oftewel 2 miljard euro per jaar. ,,Toevallig is dat net de hoogte van de verhuurdersheffing, waarvan wij al jaren roepen dat die moet worden afgeschaft”, zegt Scherpenisse. ,,Als wij het rapport zelf hadden gemaakt, zou je zeggen: daar hebben jullie mooi naartoe gerekend. Maar wat nu zo politiek uniek is, is de erkenning van het kabinet. Hier staan de handtekeningen van drie ministers onder.”
In het rapport zelf worden als effectiefste beleidsopties het halveren van de verhuurdersheffing én het verhogen van de huren genoemd. Ook het verkleinen van de opgave kan effectief zijn, al zou dat betekenen dat de duurzaamheidsdoelstellingen moeten worden uitgesteld. Ook moeten er dan op een andere manier woningen worden gerealiseerd voor corporatiehuurders in de vrije huursector of goedkope koop.
– © ABF Research, Aedes, ministeries van Binnenlandse Zaken, Economische Zaken en Financiën.
Dat de verhuurdersheffing nog deze kabinetsperiode wordt afgeschaft is onwaarschijnlijk. De belastingmaatregel werd in 2013 ingevoerd om de staatsfinanciën op orde te brengen. Met name de VVD houdt z’n poot stijf omdat in het regeerakkoord is afgesproken dat de heffing blijft gehandhaafd, dus pas na de verkiezingen van volgend jaar maart zou er iets kunnen veranderen. Al moet dat geld dan wel op de begroting worden vrijgemaakt.
Op korte termijn nog geld
Het kabinet heeft middels verschillende kortingen en regelingen al extra geld geïnvesteerd in met name nieuwbouw en verduurzaming van woningen. Vlak voor Prinsjesdag is 1 miljard euro vrijgemaakt voor de bouw van extra sociale huurhuizen in de komende tien jaar. Vandaag is bekendgemaakt dat op die regeling voor maar liefst 2,66 miljard euro is ingeschreven. Minister Kajsa Ollongren (D66) van Wonen is van plan om dat geld sowieso vrij te maken, zegt haar woordvoerder vandaag. Dat zou kunnen leiden tot de bouw van 119.000 woningen in de komende vijf jaar.
Het is aan een volgend kabinet om hier fundamentele keuzes in te maken
Minister Kajsa Ollongren
,,Voor de korte termijn heb ik financiële ruimte gerealiseerd door een tariefsverlaging en verminderingen van de verhuurdersheffing’’, zegt Ollongren als reactie op het rapport. ,,Zo heb ik ervoor gezorgd dat er gebouwd kan worden. Voor de lange termijn moet er een structurele oplossing gezocht worden. Ik ga daarmee aan de slag en zal een aantal oplossingsrichtingen uitwerken. Het is aan een volgend kabinet om hier fundamentele keuzes in te maken. Met Aedes en de Nederlandse gemeenten maak ik afspraken om ervoor te zorgen dat er gebouwd wordt. De bouw moet versneld worden, praktische belemmeringen moeten we gezamenlijk wegnemen.”
Volgens de Woonbond, die opkomt voor de belangen van huurders, is de actiebereidheid van het kabinet nog steeds te laag. ,,Het zijn uiteindelijk huurders en woningzoekenden die hiervoor betalen. Ze wachten jarenlang op een woning omdat er te weinig wordt gebouwd of wonen in een woning die maar niet wordt opgeknapt terwijl ze wel de flinke huren betalen”, reageert Woonbonddirecteur Zeno Winkels.